AIPU HIZTEGIA

Ez duguia bada noizbeit ikasiko guhauk gure artean guhauren laguntzen, arrotzari gure burua larruarazi gabe?
Jean Etxepare. Alduda, 1909

Xirribinkak bezain xuxen, eta barna, eta zorrozki, zerk adiaraz ditzazke amodioa, esperantza, dolua, arimako harat-hunatak, gure barneko gozoa, ilundura, auhenak?
Jean Etxepare. Pesta-Berri, 1904

Aitzinekoez oroituko gireno, atxikiko dugu gure burua zerbeit, ez guhauren begietan bakarrik, bainan bertzeek ere goresten gituztela. Bere mintzaia, soina, erlisionea, bihotzeko ala izpirituzko azturak, bizimoldea, harat-hunatak, debalde uzten dituen gizaldea, bere buruari irriz hasten da, irriz ordu beretik abiatzen baitzaizko bertzeak; bere baitan federik ez ukanez laster galtzen ditu onerateko zituzkeen jaidurak; ttipituz, urtuz bezala doa; eta azkeenan, orotaz gabetua, bertzeen azpirat, betierekotz heien meneko erortzen da, ezdeusturik.
Jean Etxepare. Pesta-Berri, 1904

Baditeke badiren gutartean goizik hil behar direnak; zendako, ez dakit; zertarik ezagun diren ere, ez nakike sobera. Andana bati beha egonik iduritu zaut haatik bazutela denek begitartean bertzeek ez duten edertasun berezi bat.
Jean Etxepare. Camille, 1904

Ah, ez dira lau zangotakoak abere guztiak!
Jean Etxepare. Kurriera, 1903

Bihotza nolanahizkoxea delarik, izpirituak baitu gizona apur bat altxatzen…
Jean Etxepare. Mendiondoko eskolak, 1903

Ez dakigu zertaz behar dugun arrangura gehienik, ala herriko gizonen ez-jakinaz eta zain-eskasaz, ala Paubeko aitzindarien axolarik gabeko egitateez.
Jean Etxepare. Mendiondoko eskolak, 1903

Aditzen dut, ba, lehenbiziko aldia zuela elektrikak Lekuineko elizan, elektrika gauza ederra dela. Adorazione eguna zela… Bainan, ene iduriko, erlisioneko zerek ez lukete nahi argi dirdira sobera… Lekuinen bereziki, eliza barnea ez baita izpi bat baizik. Erdi ilunbetako isiltasun eztia dut laket: harek bakarrik, otoitzak lagunduz, baitaizko gizonari ezartzen bihotzeko zauriak samaldurik.
Jean Etxepare. Sainduaren errangurak, 1909

Munduan, lehenago, ez nintzan apez.
Jean Etxepare. Sainduaren errangurak, 1909

Gizona hainbertzetaraino da ezdeusa non gaizkian ere badu hein bat; handik goiti, eltzo batek bezala leher egiten du.
Jean Etxepare. Bi gogoeta, 1909

Ene maite hilkorra, badakit ez zaitudala oraiko baizik. Oraiko baizik ez zaitudala badakidalakotz zaitut ordean maite…
Jean Etxepare. Bi gogoeta, 1909

Mintzatzekotz, behar da zerbeit erraiteko, hura erran eta gero isilik egon.
Jean Etxepare. Bi gogoeta, 1909

Nagusi batzu halakoak dira non, ezagutzen ahal balituzte beren sehiak eta halaber beren burua, ahalge bailitazke beren nagusigoaz.
Jean Etxepare. Bi gogoeta, 1909

Ezkontzea diru harrapatzeko bakarrik. Ezkontzea dirurik gabe. Bi astokeria.
Jean Etxepare. Bi gogoeta, 1909

Alferra ez da deusik egiten ez duena: oro ari baikira zerbeit. Alferra ez da guti ari dena: horregatik berdin nekatua izan ditake. Alferra da bere hartan gogo onez bermatzen ez dena.
Jean Etxepare. Bi gogoeta, 1909

Nahi bazare ontsa heldu, zozoek lehen hitza ateratu artio igurik ezazu beti, azkena uzten duzularik emazter.
Jean Etxepare. Bi gogoeta, 1909

O, haurreko egun berriz jinen ez zaretenak, zuetarik dut bihotzean nere bizi apurrak eman daukedan gozorik hoberena!
Jean Etxepare. Ameriketako oroitzapenak, 1909

Ez aipa haatik euskaldunetarik gehiener ez arraintza, ez ihizin ibiltzea, ez mendi gainetarik ageri diren bazter xoragarriak! Emozute hauier musa…, arratsalde haskari on bat itzalean, ur xirripa bat ondoan, botoila arnoak hartan luzaz freskaturik goxoago baitire…, afari bat dena kantu eta irrintzina, berek su handia pizturik borda zonbaiten aldean. Ez deiet nik, hasteko, gaizkirik erasiko hortaz: zertarik hatzeman baitezake eta hartan baitu hartzen gutarik bakotxak bere atsegina.
Jean Etxepare. Udatiarrak, 1906