Literatur liburugintza azken 5 urtean

(2002-2006)

Literatur sorkuntzari lotutako liburugintzaz gutxi dakigu, datuei dagokienez. Joan Mari Torrealdaik urtero argitaratzen du Jakin aldizkarian Euskal Liburugintzari buruzko datutegia, baina geure xedeari jarraituta, nekez har litezke datu horiek erreferentziatzat. Helduen literaturaren multzoan zenbatzen ditu berrargitalpenak, eta hori liburugintzaren industriarako adierazgarria izan arren, literatur sorkuntza aztertzeko orduan bigarren edo hirugarren mailako datua iruditzen zaigu. Eta multzo berean ditu itzulpen liburuak ere.

Helburua literatur produkzioa aztertzea denean, alor bakoitza bere aldetik aztertu behar delakoan gaude.

Torrealdaik argitaratu ohi duen liburuen zerrenda osoan ageri ez denez zein titulu sailkatu duen zein generotan, zaila da hark egindako sailkapenetan eta konklusioetan berrantolaketarik edo berprozesatzerik egitea.

Horregatik, beste bat izan da erabili dugun iturria: Juan Luis Zabalak 1998tik hona urtero landu eta argitaratu ohi dituen zerrendak (Olerti Etxearen Euskal Liburuak liburuxkak eta Egan aldizkariaren “Euskal literatur sokuntza” artikuluak). Zabalak egindako zerrenda horietatik, lau atal bakarrik hartu ditugu aintzat: Eleberria, Ipuina, Poesia eta Antzerkia. Bazter utzi dira:

  • Haur eta gazte literatura. Aparteko azterketa merezi du, eta beste batean helduko diogu.
  • Saiakera. Bazter uzte hau izan dugu erabakitzen zailena. Arazo handia zaigu saiakera izendapenaren barruan ia edozer sartzen ahal dela: hiztegiak, elkarrizketak, testigantzak, hitzaldiak, testu akademikoak, euskalkiei buruzko azterketak, zientzia dibulgazioa… 180tik gora zerrendatu zituen Zabalak 2006ko erroldan. Azkenean, horiek ere bazter uztea erabaki dugu, nahiz eta badakigun tartean hainbat literatur liburu kontabilizatu gabe geldituko dela. Saiakera esaten zaion horretan zer den literatura eta zer ez, eztabaidarako gaia da, eta heldu beharko diogu noizbait.
  • Beste sail batzuk ere kanpoan gelditu dira: aldizkariak, testu zaharrak, edizio kritikoak, bertso liburuak, antologiak, e.a.

Literaturaren ikuspegirik zurrunena erabili dugu, beraz, ondoko datuetan: sorkuntzazko literatur genero klasikoak. Ikuspegi horrek mugak dituela, noski, baina bere horretan aski ondorio esanguratsuak ateratzeko bidea dela uste dugu. Iritsiko da irizpideok doitzeko garaia. (Konparazione, Joan Mari Torrealdaik 2006an 247 titulu kontabilizatu zituen “Helduen literatura” atalean. Guk, aldiz, 74. Desberdintasuna bistan dago).

Bost urteko epea hartu dugu, 2002tik 2006ra, literatur edizioaren eboluzioa eta joera batzuk aztertzeko.

1. Generoak

Bost urte honetan denera argitaratutako literatur liburuen kopurua 376koa da. Ikus dezagun lehenik generoaren araberako sailkapena:

Eleberriak hartzen du herena. Eta Eleberria eta Ipuina batuta, narratibako liburuen nagusitasuna ia %60ra iristen da.

Baina esan ohi dena baino Poesia gehiago argitaratu dela ere ohartu gara, Ipuina baino apur bat gehiago.

Antzerkia da argitalpen gutxien izaten duena. Edonola, bost urteotan 41 liburu argitaratuta, ez ote dauka oihartzun eskasa literatur zirkuituetan eta hedabideetan?

Generoak urtez urte

Urtez urteko eboluzioan Eleberria da erregularrena.

Poesiak gorabeherak ageri ditu. 2002an eta 2004an nagusi izan zen, Eleberriaren eta Ipuinaren gainetik, baina azken bi urteetan beheranzko joera ageri du.

Ipuinak ere gorabeherak ditu, baina goranzko joera. 2005ean Eleberriaren gainetik izan zen. %39’44 hartu zuen, beste generoek ehunekotan bost urte honetan erdietsi ez duten maila.

Poesia Ipuinaren gainetik bazen 2002-2003-2004 urteetan, alderantziz 2005-2006 urteetan.

Antzerkia da behera egin duena, 2002an %15’85 izatetik 2006an %5’41 izatera.

2002an izan genuen titulu berri gehien: 82.

Geroztik 80tik beheiti urtero, baina 70ra jaitsi gabe.

Urtero 75 titulu berri argitaratu dira batez beste.

2. Gizonezkoak/Emakumezkoak

Handiak dira sexuen arteko aldeak 2002-2006 urteetan. Ia 70 puntukoa da tartea.

Urtez urteko eboluzioari erreparatuz gero,

ohartu gara emakumezkoek idatzitako liburu berrien ugaritzea oso nabarmena izan ez den arren, proportzionalki goranzkoa duela joera urtetik urtera, etenik gabe.

Bost urtean bikoiztu eta gehiago egin da ehunekoen proportzioa, %7’32tik %16’22ra.

2002an sexuen arteko aldea ia 82 puntukoa zen, eta 2006an aldea 59 puntukoa da.

3. Argitaletxeak

Azken bost urteetan, 2002-2006

Azken bi urteetan, 2005-2006

Argitaletxeka eta generoka, 2002-2006

Idatzi zure testua

Izen-deiturak eta e-posta derrigorrezkoak dira.
Berrestea eskatuko da e-posta bidez.